De machtsgreep van de Fantic tweetakten

Je kon er in Matterley Basin niet naast kijken, de machines van het Fantic Factory Team Maddii zijn oppermachtig in de EMX125 en de EMX250. In een tijdvak dat beheerst wordt door viertakten zijn de Italiaanse tweetakten een wonderbaarlijke verschijning en ze gaan nog hard ook. Heel erg hard!

In de voorjaarswedstrijden liet ‘scrubmaster’ Nicholas Lapucci al zien dat hij vervaarlijk snel is op de Fantic 250 cc tweetakt. In één van die races trok hij met het mes tussen de tanden van leer tegen Romain Febvre die alle zeilen moest bijzetten om de Italiaan voor te blijven. Afgelopen zaterdag was er dan de eerste wedstrijd voor het EK in het zuiden van Engeland waar Fantic zwaar uithaalde in zowel de EMX125 als de EMX250. In de lichtste klasse won de Noor Hakon Osterhagen de eerste reeks en werd derde in de tweede na het voortijdig afvlaggen van de race. Zonder die rode vlag had hij zo goed als zeker ook de tweede reeks gewonnen.

De reeks EMX250 wordt bevolkt met viertaktmachines maar Nicholas Lapucci roeit met zijn tweetakt tegen de stroom in. In Matterley Basin ging dat prima want de Italiaan won er beide reeksen zonder noemenswaardige tegenstand. In de paddock werd er hier en daar geroepen dat het een oneerlijke strijd zou zijn maar daar durven we aan twijfelen. Het verhaal van Fantic moet in de juiste context worden geplaatst.

Rond de eeuwwisseling was er geen houden meer aan en werden de tweetakten in een ijltempo weggedrukt door de viertakten. Dit gebeurde onder druk van pennenlikkers die onder mom van het milieu de tweetakten weg wilden. In de VS stelde AMA plots andere regels op waardoor de tweetakten zwaar in de verdrukking kwamen. Ook hier in Europa werd het plots de regel dat een 125cc tweetakt het equivalent zou zijn van een 250cc metende viertakt. Een 250cc tweetakt was dan weer de zogezegde evenknie van een 450cc viertakt.

De realiteit was een oneerlijke strijd tussen de twee technologieën want terwijl de ontwikkeling van de viertakten razendsnel ging lag die van de tweetakt zowat stil behoudens de inspanningen van KTM. De Japanse fabrikanten Suzuki, Honda en Kawasaki gooiden de handdoek zelfs in de ring terwijl Yamaha hun tweetakten verder bleef produceren maar dan zonder te investeren in R&D. KTM ontwikkelde wel verder en dat was een slimme zet want zij begrepen dat er wereldwijd heel wat aanhangers waren van tweetaktmotoren die maar al te graag hun zuurverdiende centen staken in machines die op prémix liepen. Respect ook voor Yamaha die de andere richting namen en niet de kortzichtige weg kozen van hun drie concurrenten uit eigen land.

Met een 125cc tweetakt had je dus geen schijn van kans om het te halen tegen een krachtigere 250cc viertakt. Terwijl heel wat mensen riepen dat de tweetakt dood was kwam er de afgelopen vijf jaar wereldwijd een stevige revival van de tweetaktcrosser. Zowel KTM, Husqvarna, GasGas en Yamaha zagen hun verkoop stijgen. En dan vergeten we gemakshalve nog het verkoopaandeel van kleinere fabrikanten zoals TM. Een tweetaktcrosser heeft zo zijn voordelen. Het is goedkopere technologie, je kan zelf vrij gemakkelijk een motortje uit elkaar halen en een nieuwe zuiger steken. Een tweetakt is voor jongere rijders de ideale techniek om de stiel te leren. Bovendien zijn de machines gebouwd voor de 65cc en de 85cc klasse allemaal tweetakten. Het is bijna niet te geloven dat Honda, Suzuki en Kawasaki deze markt lieten schieten. Ja, er worden nog altijd meer viertakten dan tweetakten verkocht en dat zal wel zo blijven maar je kan niet ontkennen dat de drie bedrijven daar een flink marktaandeel lieten liggen. In het geval van Yamaha kan je jezelf de vraag stellen, wat als Yamaha was blijven investeren in onderzoek en ontwikkeling van hun tweetakten?

En dan is er het Fantic verhaal. Eind 2019 kwam er een joint-venture tussen Yamaha en Fantic en motorfabrikant Minarelli dat intussen volledig in handen is gevallen van Yamaha. De basis van de Fantic crossers zijn de Yamaha YZ 125 en de YZ250. Fantic en bij uitbreiding Minarelli weten hoe je een tweetakt kan opkietelen naar een hoger niveau en trokken daarbij ook nog de Nederlandse meestertuner Jan Witteveen aan. Witteveen is nu één van de ingenieurs bij Fantic. Hij was destijds Aprilia race-directeur en bouwde vóór zijn Aprilia-carrière de tweecilinder 125-Gilera voor Michele Rinaldi. Het resultaat van deze samenwerking zie je nu in het EK 125 en 250cc.

Intussen is de omgekeerde beweging ingezet waardoor de tweetakten weer vergeleken worden op een andere manier. Nu zijn in vele landen en in het EK de regels gewijzigd: een 250cc vergelijk je met een 250cc ongeacht de gebruikte technologie. Volgens ons is dit een eerlijkere vergelijking alhoewel niet iedereen het hier zal mee eens zijn. Dat de Fantic tweetakten nu krachtiger zijn zit hem in de tuning. We willen Lapucci hetzelfde zien doen op een Yamaha YZ250 zonder de hocus pocus van Minarelli en Witteveen.

Een volgende vraag die zich stelt is wat Fantic gaat doen als Nicholas Lapucci dit jaar Europees kampioen wordt en volgend jaar verkast naar de MX2. Gaat Fantic dan bij hun tweetakten blijven en is dit toegelaten volgens de reglementen van de F.I.M? Wij gingen grasduinen in de 2021 reglementen van de F.I.M. en zagen dat tweetakten wel zijn toegelaten in de MX2 en de MXGP maar niet met dezelfde cilinderinhoud. Een tweetakt in de MX2 klasse mag met andere woorden maar 125cc meten en daar wringt het schoentje voor Fantic. Als Lapucci volgend jaar naar de MX2 trekt zullen ze moeten overschakelen naar de viertakten van Fantic. In de MXGP klasse mag een tweetakt maximaal 250cc meten.

In de VS en hier in Europa gaan stemmen op om de cilinderinhoud van tweetakten en viertakten gelijk te trekken. In 2019 werd er in het Verenigd Koninkrijk beslist om de regels zodanig aan te passen dat tweetakten weer hun plaats aan het starthek verdienen met een gelijke cilinderinhoud. Indien de F.I.M. dit ook zou doen zou er zeker een nieuwe wind waaien door de MX2 klasse met teams die het pad van Fantic zouden volgen. Wait and see. Intussen amuseren wij ons te pletter met die Italiaanse ‘brommers’ die de rest van het ‘viertaktveld’ een les in nederigheid geven.

Foto’s: Matteo Gatti, Fantic Factory Team Maddii en Yamaha Europe
Tekst: Danny Hermans