Techniek: dit moet je weten over kettingen

De kracht die een motor uitoefent op een ketting is enorm en net daarom verdient een ketting meer aandacht. Wij laten een licht schijnen op de metalen linkjes tussen uw twee tandwielen en sommen de aandachtspunten op die belangrijk zijn om weten. Uw ketting op de juiste manier onderhouden levert u letterlijk vermogenswinst op. En daar is het toch allemaal om te doen, niet?

Kettingfabrikanten willen sterke maar lichte kettingen bouwen. Om sterkte te krijgen kunnen ze de diameter van de rol en de pin diameter vergroten maar dit verhoogt ook het gewicht. Ze zoeken naar betere materialen en productieprocessen zodat ze de hoeveelheid materiaal en het gewicht kunnen verminderen. Kettingen moeten een grote treksterkte hebben, bestand zijn tegen grote schokken en bestand zijn tegen de ongelooflijk schurende omgeving van een motorcrossbaan.

Een ketting bezit verschillende onderdelen. Zijplaten: dit zijn de eigenlijke verbindingsdelen of linkjes van de ketting. Er zijn binnenste en buitenste zijplaten, die elk een ander ontwerp hebben. O-ringkettingen: in een gesloten ketting of O-ringketting worden de binnenste en buitenste zijplaten gescheiden door een soort rubberen afdichting. Rollen: in het midden van de ketting bevinden zich de rollen, die het contactoppervlak voor de kettingwielen vormen. Pennen: de as van de rollen zijn de pennen. Gewoonlijk worden de rollen door bussen gescheiden van de pennen, maar er zijn uitvoeringen zonder bussen.

De grootte van een ketting wordt aangeduid met een driecijferig nummer (bijvoorbeeld 520). De afstand van het midden van de ene pen tot het midden van de volgende wordt de steek genoemd. De hoogte wordt weergegeven door het eerste cijfer, dat is 4, 5 of 6. De afstand tussen het midden van een pin en het midden van de volgende pin wordt de pitch genoemd. Hoewel sommige bedrijven hun nummers hebben omgezet naar decimalen, zijn de meeste metingen in achtste van een inch. Een 4 betekent 4/8-inch; een 5 betekent 5/8-inch; een 6 betekent 6/8-inch. De betekenis van het tweede getal kan variëren. Meestal gaat het om de breedte van een ketting (van de binnenkant van een binnenste zijplaat naar de andere). De compliciteit wordt nog verergerd door de roldiameter, wat ook van invloed is op de juiste montage van de ketting. De breedte en de diameter van de rol worden geassocieerd met de sterkte, dus sommige kettingen worden voorzien van cijfers om hun model weer te geven en niet noodzakelijkerwijs hun grootte. Het aantal kan al dan niet een afspiegeling zijn van de nominale treksterkte.

De hoofdschakel is een belangrijk onderdeel van de ketting, want zonder de juiste aandacht kan deze gemakkelijk de zwakke schakel worden. Er zijn drie belangrijke soorten verbindingsschakels. Slip-fit-schakels zijn het meest voorkomende type op kettingen voor crossmachines. Ze hebben een clip die één zijplaat vastzet. Ten tweede hebben de press-fit schakels ook een clip, maar hiervoor is een kettingpers of “kettingbreker” nodig. Ten derde, klinknagelschakels hebben geen klemmen; ze hebben holle pennen die als klinknagels werken en uitzetten om de zijplaat vast te houden. Klinknagelschakels zijn beter dan perspassingsschakels en perspassingsschakels zijn beter dan slip-fit-schakels. Pers- en klinknagelschakels komen vaker voor bij kettingtoepassingen voor straatmotoren.

U kunt de clip installeren op een slip-fit master link met een puntige of een gewone tang. De clip kan met een platte schroevendraaier worden opgetild om te verwijderen. Vermijd zijdelingse belastingen die de dunne clip tijdens de installatie kunnen verbuigen. Gebruik altijd de schakel die bij de ketting is geleverd. De stiftdiameter moet overeenkomen met de binnendiameter van de rol waar hij mee verbonden is.

O-ringkettingen zijn niet populair in de motorcrosswereld, maar de meeste offroadrijders willen niet anders. De afdichting zit tussen de binnenste en buitenste zijplaten en houdt smeerolie vast. Van de andere kant blijven verontreinigingen weg tussen pen en bus. Tegenwoordig worden O-ringkettingen geleverd met afdichtingen die meerdere lippen hebben (meestal twee of drie) om het aantal contactpunten te vergroten voor een betere afdichting. Afgedichte kettingen gaan langer mee. Ze hebben het imago van meer weerstand te creëren, maar eens op bedrijfstemperatuur lijkt het erop dat afgedichte kettingen bijna net zo goed presteren als niet-afgedichte kettingen.

Kettingen rekken uit door slijtage. Het is belangrijk om te kunnen beoordelen wanneer een ketting moet worden vervangen. Het is een goed idee om de tanden en groeven van het tandwiel te controleren en alle drie de onderdelen tegelijkertijd te vervangen. Nieuwe onderdelen van de aandrijflijn hebben aanzienlijk andere afmetingen dan versleten onderdelen. Wanneer ze niet goed aansluiten, slijten de bijbehorende onderdelen zeer snel.

Een verkeerde afstelling van de ketting veroorzaakt overmatige slijtage. Idealiter heeft de ketting op het strakste punt net een beetje spanning, wanneer de primaire as (van het voorste tandwiel), het scharnierpunt van de achterbrug en de achteras in één en dezelfde lijn liggen. Drie vingers speling is de vuistregel bij een onbelaste vering maar de handleiding van je motor is meestal specifieker. Het is van cruciaal belang dat het tandwiel perfect in lijn is met de ketting.  Er zijn ook speciale visuele uitlijnhulpmiddelen op de markt.

Een goede reiniging en smering kan de levensduur van een ketting drastisch verlengen en het achterwiel merkbaar soepeler laten draaien. Vermijd directe druk van hogedrukreinigers en stalen borstels, vooral bij een O-ringketting. Zo kunnen verontreinigingen indringen en afdichtingen kapot gaan. Gebruik detergent met een ontvetter om te schrobben en spoel handmatig af. Het is belangrijk om een directe straal van perslucht te vermijden om dezelfde redenen als water onder druk. Droog met een doek en gebruik vervolgens een multi-spray zoals WD40 om roestvorming te voorkomen.

Het definitieve smeermiddel moet aan beide zijden van de ketting worden aangebracht. In het ideale geval moet er een beetje smeermiddel op de rol worden aangebracht wanneer deze ook in contact komt met het tandwiel. Smeermiddelen trekken vuil aan, wat contraproductief is. Focus op het spuiten van een gelijkmatige, maar niet overdreven laag op de bovenzijde van de ketting, terwijl deze onder de achterbrug doorloopt. WD40 is geweldig na het wassen maar gebruik nadien een echte kettingspray voor de definitieve smering.