Gastcolumn: Motorcrossomlopen, vroeger en nu

Onze collega’s van MXVintage.be publiceerden recent een artikel dat geschreven werd door Johan Troch. Daarin wordt de evolutie van de motorcrossbanen uitgelicht en dat willen we u niet onthouden.

Motorcross, één van de meest spectaculaire sporten ter wereld, heeft door de jaren heen een enorme transformatie doorgemaakt. De banen waarop de races plaatsvinden, zijn daarin geen uitzondering. Van de eenvoud en ruigheid van de vroege jaren, tot de geavanceerde technische circuits van vandaag de dag, de motorcrossomlopen zijn net zo evoluerend als de machines die erop rijden. In dit artikel proberen we naar de belangrijkste verschillen te kijken tussen motorcrossomlopen vroeger en nu.

1. De natuur van het circuit: Van natuurlijk naar gestructureerd

Net na de oorlogsjaren bestonden motorcrossomlopen vaak uit ongerepte natuurgebieden, met eenvoudige, natuurlijke hindernissen zoals bomen, modderige stukken, rotsen en heuvels. Deze circuits waren nauwelijks gemarkeerd of aangelegd; rijders moesten hun weg vinden over het terrein, wat de races vaak tot een ware survivaltocht maakte. De afwisseling in het terrein en de omstandigheden maakte elke race uniek en onvoorspelbaar.

In de moderne tijd zijn de meeste motorcrossomlopen echter ontworpen en aangelegd met een doel: de veiligheid van de rijders verbeteren en tegelijkertijd het kijkplezier voor het publiek vergroten, al is dat laatste vaak voor persoonlijke interpretatie vatbaar. Tegenwoordig worden circuits met machines uitgegraven, geëgaliseerd en voorzien van kunstmatige elementen zoals jumps, tables, bermen en bochten die specifiek zijn ontworpen om technische vaardigheden van de rijders te testen. De oppervlakken zijn vaak goed geconditioneerd om een gelijkmatige grip te bieden, maar tegelijkertijd zijn ze zo ontworpen dat ze door weersomstandigheden zoals regen minimale invloed hebben. Persoonlijk mis ik de ongedwongenheid en de vaak gevarieerde natuurlijke omlopen van weleer.

2. Technologische innovaties in de constructie van banen

De ontwikkeling van motorcrossomlopen is niet alleen veranderd door de wensen van de rijders, maar ook door technologische vooruitgangen. Tegenwoordig worden motorcrossbanen vaak ontworpen met behulp van geavanceerde technologieën zoals 3D-modellering en computergestuurde machines. Dit maakt het mogelijk om een circuit te creëren dat optimaal gebruikmaakt van het terrein, waarbij de moeilijkheidsgraad van elke sectie zorgvuldig wordt gepland.

Vroeger werden de banen vaak handmatig aangelegd door leden van het lokale motorcrossbestuur en van vrijwilligers of door de rijders zelf, zonder veel technische hulpmiddelen. Dit resulteerde in circuits die vaak onregelmatig waren en daardoor ook spectaculair en avontuurlijk. De stabiliteit van het circuit werd heel vaak beïnvloed door de weersomstandigheden, waardoor sommige races onvoorspelbaar waren. Dat maakte het ook zeer boeiend.

3. Veiligheid en omgevingsfactoren

In de beginjaren van motorcross waren de veiligheidsmaatregelen minimaal. Er waren weinig tot geen vangrails maar touwen, en rijders werden blootgesteld aan een risico van letsel door natuurlijke obstakels zoals bomen langsheen de baan en de onvoorspelbaarheid van het terrein.
Ondanks de beperkte veiligheidsmaatregelen voor de toeschouwers gebeurden er weinig ongevallen.

Met de opkomst van de moderne motorcross is de veiligheid een topprioriteit geworden. Tegenwoordig hebben de meeste motorcrossomlopen stevige vangrails, veiligheidshekken en afzettingen voor zowel de rijders als het publiek. Er worden speciale gebieden gecreëerd waar de toeschouwers zich kunnen bevinden zonder dat ze gevaar lopen van rondvliegende motoren of modder. Ook de medische voorzieningen langs de baan zijn drastisch verbeterd, met vaak gespecialiseerde medische teams en helikopters voor snel transport naar ziekenhuizen in geval van ernstige ongelukken.

4. Infrastructuur en professionalisering

De professionalisering van de sport heeft geleid tot een verbeterde infrastructuur rondom de motorcrossomlopen. Waar in de beginjaren motorcross voornamelijk een sport was voor amateurs en hobbyisten, zijn de huidige circuits vaak voorzien van tribunes, vip-ruimten, geavanceerde timing- en scoresystemen en grote parkeergelegenheden voor zowel teams als publiek. De huidige GP motorcrosscircuits zijn ook uitgerust met scoreborden en televisiezenders zoals bijvoorbeeld bij ons in Vlaanderen betaalzender Play Sports die het publiek in real-time informeren over de race.

Wat betreft het wereldkampioenschap zijn de huidige circuits vaak ontworpen door het bedrijf Infront Moto Racing in opdracht van het FIM dat mijns inzien wel voor éénheidsworst zorgt. Alle GP omlopen waar ook ter wereld, zien er min of meer hetzelfde uit. Organisatorisch zal dit zeker en vast vele logistieke en technische voordelen hebben, dat wel. Maar voor de iets oudere motorcrossliefhebber die kan vergelijken met vroeger, is het toch minder tot de verbeelding sprekend zou ik zeggen.

Buiten de Grote Prijzen wereldwijd zijn er nauwelijks nog lokale internationale motorcrosswedstrijden overgebleven.
Bij ons in België hebben we gelukkig nog de cross op de Keiheuvel in Balen (KMC-Mol) die nog georganiseerd kan worden, mede dankzij het feit dat de club eigenaar is van het grootste gedeelte van het parcours, en de medewerking van het gemeente / provinciaal bestuur.

5. Weersomstandigheden en circuitbeheer

Vroeger was het vaak zo dat weersomstandigheden de staat van het circuit bepaalde. In de regen veranderde de baan in een modderpoel, wat zorgde voor dramatische omstandigheden.
Rijders die nauwelijks of niet hellingen konden oprijden enz. Vandaag de dag zijn de moderne circuits vaak beter voorbereid op dergelijke weersomstandigheden. Er worden drainagesystemen aangelegd om plassen water te voorkomen, en er worden verschillende technieken gebruikt om de modder onder controle te houden. Daarnaast kunnen moderne machines het circuit na een regenbui snel herstellen, zodat de race zonder al te veel vertraging kan doorgaan.

6. Hindernissen en technische uitdagingen

De hindernissen op motorcrossomlopen zijn door de jaren heen veel geavanceerder geworden. Vroeger waren de obstakels meestal natuurlijk, zoals grachten, hellingen of rotsen, die de rijders verplichtten om hun vaardigheid en snelheid aan te passen aan de situatie. Vandaag de dag zijn de hindernissen veel complexer, met gestructureerde jumps, wasborden, verticale bochten en technische secties die rijders uitdagen om hun motor beter te beheersen.

Moderne motorcrossomlopen bevatten vaak jumps die speciaal zijn ontworpen voor snelheid en techniek, zoals triples en doubles, die het mogelijk maken om in de lucht over een langere afstand te zweven. Deze kunstmatige hindernissen zijn niet alleen ontworpen om de snelheid en techniek van de rijders op te voeren, maar zouden het ook visueel aantrekkelijk maken voor het publiek. Ikzelf vind dit geen meerwaarde, maar dat kan ook aan mij liggen natuurlijk.

Conclusie: Van ruigheid naar perfectie (?)

Het is duidelijk dat motorcrossomlopen door de jaren heen ingrijpend zijn veranderd.
Waar de vroege circuits vooral natuurlijk en onvoorspelbaar waren, zijn de moderne banen technologisch geavanceerder, en beter beheersbaar. De sport is professioneler geworden, en de circuits zijn daarbij een afspiegeling van deze ontwikkeling. Toch twijfel ik, of het karakter en de ziel van de oorspronkelijke motorcross behouden is gebleven.

Tekst: Johan Troch
Foto’s: Archief