Op 11 januari 2024 kreeg onze sport een oplawaai van jewelste van VZW Natuurpunt. De vereniging stapte samen met twee buurtbewoners naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen en liet de recent afgeleverde omgevingsvergunning vernietigen. De reacties uit de zwaar geteisterde motorcrosswereld zijn sindsdien erg emotioneel.
Eind december kwam ook het circuit van Lommel onder de aandacht vanwege het feit dat de nieuw opgelegde normen, die vanaf 1 januari 2024 toepasbaar waren, niet zouden worden gehaald. Minister van Omgeving Zuhal Demir kwam al snel met een tussenoplossing om het circuit voorlopig open te houden.
Emoties
Begin januari kwam dan het circuit van MC Lille frontaal in de vuurlinie te liggen en moest met onmiddellijke ingang zijn deuren sluiten. Op social media werd er zeer emotioneel gereageerd op de sluiting. Maandag namiddag kwam dan het nieuws dat één van de klagers een politicus was. Het Nieuwsblad maakte bekend dat het Gie Knockaert was die samen met Natuurpunt de vergunning van MC Lille aanvocht. Hij verklaarde al snel dat het niet de bedoeling was om het circuit sluiten en zet nu een stap opzij.
Lees hieronder enkele quotes uit de pers:
Jef Leysen, voorzitter van MC Lille: “Verrassend genoeg krijgen twee burgers en Natuurpunt gelijk. En dat wringt. Want wij doen wat we kunnen om alle liefhebbers een veilige plaats te geven om hun sport te beoefenen. Wij volgen de voorwaarden van onze vergunning, uitgegeven door minister Demir. Laten we niet vergeten dat onze club al meer dan vijftig jaar bestaat: dat is gewoon deel van Lille.”
Stefan Everts via de VRT: “Het probleem is al jaren aan de gang. Er zijn al zoveel circuits gesloten. Er zijn nog maar een paar in heel België om permanent te trainen. De circuits die er nog zijn, zullen vroeg of laat ook dicht moeten. België is een dichtbevolkt land, we zitten allemaal redelijk dicht op mekaar. Maar er moeten toch locaties zijn waar we onze sport toch nog kunnen beoefenen.“
Joël Roelants via RTV: “Wij hebben als Belgen nog het geluk dat we kort bij Nederland wonen. Zij hebben 60 à 70 circuits in een land dat maar een beetje groter is. Maar in Vlaanderen is het echt rampzalig. Het zou toch moeten mogelijk zijn om enkele circuits, al is het maar een paar dagen per week, open te houden. Als dit zelfs niet lukt ….”
Zuhal Demir via Het Nieuwsblad: “Wie genot ervaart van zaken onmogelijk te maken, heeft geen greintje respect voor deze sport en traditie in Vlaanderen. De uitspraak van de rechter vind ik onbegrijpelijk. Nog meer betreur ik dat de rechter in de plaats treedt van de Vlaamse overheid door de vergunning te weigeren. Ik ga de sport in ieder geval niet in de steek laten. Ik breng de uitbater samen met Sport Vlaanderen en onze mensen rond de tafel met het oog op de voorbereiding van een nieuwe vergunningsaanvraag. De verzoenbaarheid van de sport met de omgeving is iets waarin ik blijf geloven.”
Onze tien vragen aan VZW Natuurpunt
Wij wilden de vragen stellen die op de lippen liggen van eenieder die betrokken is met de motorcross. Vele motorcrossers en hun supporters kunnen zich niet van de indruk ontdoen dat Natuurpunt tabula rasa wil maken van alle gemotoriseerde sporten en dat vraagt om uitleg. Daarom vroegen we aan de persverantwoordelijke van Natuurpunt om tien brandend actuele vragen te beantwoorden. Die krijg je hieronder te lezen.
MXMag: De motorcrossgemeenschap voelt zich in snelheid gepakt door VZW Natuurpunt en andere natuurbewegingen vanwege het feit dat de transitie naar elektrische motoren nog maar net gestart is. Ze spreken zelfs van pestgedrag jegens alle vormen van motorsport. Momenteel zijn er geen motoren in de handel verkrijgbaar met voldoende batterijcapaciteit om een wedstrijd uit te rijden. Is het niet drastisch en voorbarig om motorcrosscircuits te sluiten via allerlei procedures, aangezien er op dit moment geen enkel alternatief beschikbaar is?
Natuurpunt: Natuurpunt is niet tegen motorsporten (het gaat ook over autocross en gocarts) op zich. We begrijpen dat daar, ook in Vlaanderen, plaats voor moet zijn. We beseffen ook dat de overgang naar elektrische crosswedstrijden nog niet voor morgen is, maar we zijn er wel van overtuigd dat het daar naartoe gaat. Daarom zijn we voorstander van tijdelijke vergunningen. De problemen zijn voor iedere locatie anders en vragen een oplossing op maat om binnen de milieuregels te kunnen blijven. Nu lijkt het huidige beleid erop gericht om de algemene regels “op maat” aan te passen. Die aanpak leidt tot onbegrip bij diegenen die de lasten dragen.
MXMag: Het is hartverscheurend voor motorcross-minnend Vlaanderen om al die circuits te zien verdwijnen. Belgische motorcrossers konden, sinds het ontstaan van het wereldkampioenschap motorcross in 1957, maar liefst 52 wereldtitels winnen. Geen enkel land doet beter. Het sportief erfgoed is zo groot dat de gemiddelde motorcrossliefhebber in ons land het gevoel heeft dat er een hetze wordt gevoerd tegen de sport. Heeft Natuurpunt geen respect voor de sport en de traditie?
Natuurpunt: Natuurpunt gunt de motorcrossers absoluut infrastructuur om hun sport te beoefenen, maar er is een krachtig beleid nodig om te investeren in degelijke structuur op plaatsen waar de natuur en de buurtbewoners er geen last van hebben. Dat kost uiteraard geld en dus is het aan de overheid en de betrokken spelers om de keuze te maken om hier al dan niet in te investeren. Sinds 1957 is er veel veranderd in Vlaanderen. We zijn een dichtbevolkte regio in de wereld geworden waarbij de natuur alsmaar teruggedrongen is tot de snippers die vandaag overgebleven zijn. Natuurpunt komt op voor de resterende natuur in Vlaanderen en het is niet omdat Natuurpunt dat doet, dat er geen respect is voor de motorsport. Respect komt van twee kanten, in de vergunningsprocedure van Lille is er geen rekening gehouden met de natuur ondanks de bezwaren. Er is ook geen vooroverleg geweest omtrent de vergunningsaanvraag. Ook veel Natuurpunters zijn trots op onze wereldkampioenen in deze sportdiscipline en laten ons dat ook weten.
MXMag: Voor circuituitbaters en de vele clubs actief in de motorcross lijkt het een David tegen Goliath-gevecht tussen Natuurpunt en de weinige circuits die nog overblijven. Natuurpunt krijgt miljoenen euro’s subsidies van Vlaanderen en Europa terwijl een kleine sport als motorcross met weinig middelen moet zien rond te komen. Motorcrossliefhebbers vinden dit een oneerlijk gevecht en vinden dat Natuurpunt te machtig is geworden. Is deze conclusie terecht?
Natuurpunt: Vlaanderen heeft de plicht om te zorgen voor haar eigen natuurpatrimonium, ten voordele van dieren en planten, maar ook voor de eigen bevolking. Tijdens de coronacrisis hebben we met z’n allen kunnen vaststellen dat dit geen overbodige luxe is. De afgelopen maanden waren er grote overstromingen in Vlaanderen die vermeden hadden kunnen worden door meer ruimte te behouden voor water in de vorm van natuurgebieden.
De vereniging Natuurpunt engageert zich om een gedeelte van die Vlaamse natuur te realiseren en voor dat werk (dat de overheid anders zelf moet doen) ontvangen we inderdaad subsidies. Deze subsidies worden hoofdzakelijk geïnvesteerd in aankopen van grond omdat dit de enige manier is om de natuur duurzaam te beschermen. Met deze gronden maken we geen winst. Integendeel, het beheer van natuurgebieden kost Natuurpunt geld omdat de beheersubsidies de kosten niet volledig dekken. Dankzij de inzet van gemotiveerde vrijwilligers en doelgroeparbeiders slaagt Natuurpunt er jaarlijks in om de natuur te beheren. Het is overigens goedkoper om te investeren in natte natuurgebieden dan de overstromingsschade achteraf te betalen. En juridische procedures betalen we uit eigen zak via lidgelden en dergelijke.
MXMag: Voor heel wat mensen, ook die niet betrokken zijn met de sport, is het ongeloofwaardig om te stellen dat een natuurgebied schade ondervindt als er een motorcrossterrein in de buurt ligt. In Nederland zijn enkele jaren geleden zelfs zeldzame planten gevonden op een motorcrosscircuit omdat er al dertig jaar geen pesticiden werden gebruikt. Er is tot op heden geen enkel wetenschappelijk bewijs geleverd dat een aanpalend natuurgebied schade lijdt door de nabijheid van een motorcrosscircuit. Welke argumenten hanteert Natuurpunt om een circuit te contesteren dat naast een natuurgebied ligt?
Natuurpunt: Ons belangrijkste argument blijft de geluidsoverlast die het crossterrein in Lille met zich meebrengt en de impact daarvan op mens en milieu. Er zijn in Vlaanderen inderdaad nog geen wetenschappelijke studies uitgevoerd over dit onderwerp. (Wel een literatuuronderzoek door het INBO naar impact van geluid) Maar dat betekent niet dat er geen hinder is. Ook de hoogste rechter oordeelde zo. Er zijn namelijk al tal van studies die negatieve effecten van (verkeers)lawaai (maar bijvoorbeeld ook van festivals) op dieren (vnl. broedvogels) aantonen.
Wat de natuur op crossterreinen betreft. Motorcrossen creëert pioniersituaties: kale grond, los zand, … Op voorwaarde dat de verstoring beperkt is, kunnen pionierplanten of dieren (zoals zandbijen) hier hun voordeel mee doen. Niet alles is dus kommer en kwel, maar het zou te ver gaan om te zeggen dat motorcross positieve gevolgen heeft voor de natuur. De sport creëert eerder toevallig dezelfde omstandigheden die ook een everzwijn of een ander groot dier zou maken maar dan zonder de verstoring van lawaai erbij. Lawaaihinder is trouwens de belangrijkste reden dat recreanten het nabijgelegen natuurgebied niet bezoeken op dagen dat er gecrosst wordt.
MXMag: De motorcrossgemeenschap in ons land heeft al jaren het gevoel dat er geen dialoog is tussen de betrokken partijen. Vanuit de internationale motorsportfederatie zijn er nieuwe regels om de geluidsdruk van motoren te beperken. Die werden ingevoerd in het wereldkampioenschap motorcross en verder uitgerold naar de nationale regelgeving. De nieuwe regels moeten zorgen voor een leefbare sport voor iedereen. Moeten natuurbewegingen in de toekomst meer betrokken worden met de regelgeving rond sporten die geluidsdruk produceren?
Natuurpunt: Absoluut! Dat lijkt ons een goed voorstel, niet alleen natuurverenigingen, ook buurtbewoners. Een onderhandelde oplossing verdient steeds de voorkeur. Is dat een garantie op succes? Wellicht niet. Iedereen overtuigen blijft uitzonderlijk, maar met een breed gedragen compromis kom je steeds verder dan met een éénzijdig voorstel.
MXMag: Specifiek in het dossier van MC Lille spreken jullie van een ruimtelijke wanorde in Vlaanderen die aan de oorsprong ligt van de huidige situatie. Is het dan niet beter om dit op politiek niveau recht te trekken in plaats van de weinige circuits die er nog zijn aan te pakken?
Natuurpunt: Vanzelfsprekend werken we met onze vereniging ook op het spoor van aanpassing van het wetgevend kader, zowel in onderhandeling met politiek en administratie als op juridisch vlak. Ons laatste initiatief op dat vlak is het aanvechten van de schaderegeling die de Vlaamse Regering onlangs goedkeurde en die het omzetten van een harde bestemming naar een open ruimtebestemming onbetaalbaar maakt. Daardoor zullen er bvb weinig overstromingsgevoelige bouwgronden worden omgezet naar natuur of landbouw. Nochtans weten we intussen allemaal dat ruimte voor water broodnodig is. Ook het eventueel verplaatsen van het recreatiegebied naar een minder storende locatie en de huidige locatie opnieuw omvormen naar landbouw kan daardoor een dure zaak worden.
MXMag.be: Volgens Natuurpunt verkeert het circuit van Lille momenteel niet in de mogelijkheid om de in de wetgeving gehanteerde geluidsnormen te halen. Dat zal wel kunnen in de nabije toekomst wanneer de stapsgewijze invoering van een lagere geluidsdruk (afgevaardigd door de F.I.M.) samen met de elektrificatie van de sport zal zijn gerealiseerd. De motorcrossgemeenschap is erg bang dat, wanneer de geluidsdruk onder de toegestane normen komt te liggen, er weer andere argumenten op tafel komen te liggen om circuits te sluiten. Is dit een terechte vrees vanuit de motorsportwereld?
Natuurpunt: Natuurpunt voert geen campagne tegen de motorsporten maar evalueert activiteiten op basis van de hinder of schade die ze veroorzaken aan kwetsbare natuur, landschap en omgeving. Als die nadelen verkleinen zullen er vanuit natuuroverwegingen minder bezwaren komen. Specifiek voor Lille liggen er blijkbaar al van in 2013 scenario’s op tafel die -indien ze uitgevoerd waren- veel problemen hadden kunnen voorkomen. Om die scenario’s op het terrein te verwezenlijken, zal er geïnvesteerd moeten worden, bv. in het verleggen van de toegangsweg en parkings. Laat dit een oproep zijn naar de politiek.
Het aanpalende natuurgebied “Kindernouw” in Lille.
MXMag: Na het circuit in Lille blijft er alleen nog Lommel en Genk als mogelijkheid om te trainen. Er zijn naar schatting 3000 actieve motorcrossers in ons land. Is er volgens Natuurpunt nog plaats voor motorcross in Vlaanderen en zo ja, welke plaatsen of zones zijn daarvoor geschikt?
Natuurpunt: Uit ons antwoord op vorige vragen kan je al afleiden dat er voor Natuurpunt wel degelijk plaats blijft voor motorsporten. Het tweede deel van deze vraag is moeilijker te beantwoorden. Net zoals voor golfterreinen en windturbines lijkt het ons aangewezen hiervoor een grondige screening te doen op basis van een aantal criteria. Er werd al veel studiewerk verricht maar de uitvoering blijft achterwege. Met overleg moet het mogelijk zijn tot juridisch sluitende oplossingen te komen.
MXMag: Natuurpunt betreurt dat een burgemeester (n.v.d.r. Marleen Peeters van gemeente Lille) op sociale media openlijk partij kiest, zonder de juridische argumentatie te vermelden. Nog volgens Natuurpunt polariseert dit het conflict en draagt het niet bij aan de zoektocht naar een duurzame oplossing. Is het net niet polariserend dat Natuurpunt een vergunning betwist in de wetenschap dat één van de weinige circuits in ons land onmiddellijk dicht moet?
Natuurpunt: Inspraak van burgers en verenigingen over zaken die hen aanbelangen is een grondwettelijk recht en is ook verankerd in internationale verdragen die België heeft ondertekend. Het is net de bedoeling dat hinderlijke activiteiten worden afgestemd op wat de omgeving aankan. Als een rechter, en in dit geval zelfs de hoogste rechtbank van het land, oordeelt dat een vergunning niet kan, dan is dat niet de fout van de klager maar een teken aan de wand dat de vergunningverlener te ver is gegaan en een heroverweging aan de orde is. Het loutere feit dat er weinig circuits zijn, is geen verzachtende omstandigheid voor een rechter. De hinder ter plaatse wordt daar immers niet kleiner door.
Dat er weinig circuits zijn, zou een aansporing moeten zijn voor de sector en de overheid om ernstig werk te maken van een alternatievenstudie en investeringen in de sector.
MXMag: Hoe staat Natuurpunt tegenover de impact en ecologische voetafdruk van andere zwaar belastende activiteiten zoals Rock Werchter, ijsbanen, grote wielerwedstrijden met een megakaravaan en helikopters etc ….
Natuurpunt: Het uitgangspunt van Natuurpunt voor alle menselijke activiteiten, zowel éénmalige als permanente is dat ze inpasbaar moeten zijn in de omgeving of met andere woorden de grenzen van wat de omgeving aan druk kan verdragen niet overschrijden. Waar die grens ligt, is afhankelijk van veel factoren: de aard van de activiteit, milderende maatregelen, het seizoen, de hoeveelheid natuur in de omgeving en de kwaliteit daarvan enz…. Zo kan eenzelfde activiteit op de ene plek perfect inpasbaar zijn maar op een andere plek te veel hinder veroorzaken.
Ook nog goed om te weten is dat in Vlaanderen jaarlijks ongeveer 800.000 vergunningen uitgereikt worden. Bij slechts 800 aanvragen wordt een tussenkomst van de rechter gevraagd. Dat is nauwelijks 1%. Het is alleen omdat daar enkele spraakmakende cases bij zijn dat het beeld gecreëerd wordt dat Natuurpunt een vereniging is die overal tegen is. Dit verdient op z’n minst enige nuancering. In de meerderheid van de gevallen die voor de rechter komen (60%) wordt de klager in het gelijk gesteld door de rechtbank. Dat zien we als een duidelijke aanwijzing dat de vergunningverlener geen evenwichtige beslissing nam.
Tekst: Danny Hermans
Foto’s: Rabbits Ballooning Team, MC Lille, Natuurpunt Lille, MX for Kids en archief MXMag